Rozpoczęcie działalności mieszanej a ustalenie wstępnego wskaźnika proporcji

Od kilku lat prowadzę działalność gospodarczą, w ramach której wykonuję wyłącznie czynności opodatkowane VAT. Od września 2023 r. zamierzam prowadzić działalność mieszaną (tj. opodatkowaną i zwolnioną przedmiotowo z VAT). Czy w takiej sytuacji w celu odliczenia podatku VAT od dokonanych zakupów, będę musiał stosować "wstępny" wskaźnik proporcji, jeżeli nie będę w stanie jednoznacznie przyporządkować zakupu niektórych towarów lub usług do konkretnego rodzaju czynności? Czy będę musiał uzgadniać z naczelnikiem urzędu skarbowego współczynnik proporcji według którego będę odliczał VAT?

Zgodnie z ogólną zasadą podatnicy mogą odliczać VAT od nabytych towarów i usług w takim zakresie, w jakim te towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (z uwzględnieniem ustawowych wyłączeń wymienionych w art. 88 ustawy o VAT).

Zatem nie powstaje prawo do odliczenia VAT w sytuacji, gdy nabyty towar lub usługa są (będą) wykorzystywane do wykonywania czynności zwolnionych z VAT.

Jeśli podatnik wykonuje zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione z VAT, to:

odlicza VAT od zakupów związanych z czynnościami opodatkowanymi,
nie odlicza VAT od zakupów związanych z czynnościami zwolnionymi z VAT.

W przypadku gdy nie jest w stanie jednoznacznie przyporządkować zakupu niektórych towarów lub usług do konkretnego rodzaju czynności, wówczas VAT od tych zakupów podlega odliczeniu proporcjonalnemu, tj. w oparciu o tzw. wstępny wskaźnik proporcji (art. 90 ustawy o VAT).

Powyższy wskaźnik ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia VAT, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Wskaźnik ten ustala się na podstawie obrotów z roku ubiegłego i zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Jak wynika z przedstawionego pytania podatnik zamierza dopiero rozpocząć działalność mieszaną (tj. opodatkowaną i zwolnioną przedmiotowo z VAT).

W art. 90 ust. 8 i 9 ustawy o VAT wskazano, że w sytuacji gdy podatnik:

w poprzednim roku podatkowym nie prowadził działalności mieszanej, albo
uzyskał obrót z takiej działalności, ale obrót ten był niższy niż 30.000 zł lub
gdy podatnik uznał, iż proporcja ustalona za poprzedni rok podatkowy w roku bieżącym byłaby dla niego niereprezentatywna

to do rozliczania wstępnego stosuje proporcję wyliczoną szacunkowo. W tym przypadku musi zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT.

Przy czym należy pamiętać, że w przypadku gdy ww. proporcja określona zgodnie z art. 90 ust. 8 ustawy o VAT:

1) przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10.000 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%;

2) nie przekroczyła 2% - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.

Reasumując

W analizowanej sytuacji w celu odliczenia podatku VAT od dokonanych zakupów podatnik będzie musiał stosować "wstępny" wskaźnik proporcji, ponieważ jak wynika z treści pytania nie będzie w stanie jednoznacznie przyporządkować zakupu niektórych towarów lub usług do konkretnego rodzaju czynności. Do rozliczania wstępnego zastosuje proporcję wyliczoną szacunkowo.

Aktualnie proporcja taka nie jest uzgadniana z naczelnikiem urzędu skarbowego, jednakże należy zawiadamiać organ podatkowy o przyjętej proporcji w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania JPK_VAT z deklaracją.