Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 34 (789) z dnia 1.12.2012

Kasowa metoda rozliczania VAT i proponowane zmiany w tym zakresie

Mali podatnicy mogą rozliczać VAT według zasad ogólnych lub według metody kasowej. Kogo uważa się za małego podatnika oraz na czym polega kasowa metoda rozliczania VAT, piszemy dalej, uwzględniając przy tym proponowane zmiany w tym zakresie.

Podatnicy uważani za małych podatników

Definicję małego podatnika zawiera art. 2 pkt 25 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, jest to podatnik VAT:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku należnego) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,
   
• prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro.

Przeliczenia ww. limitów dokonuje się według średniego kursu NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.

Limity dla małego podatnika w 2012 r. wynoszą odpowiednio 5.324.000 zł i 200.000 zł. Ze względu na spadek kursu euro w 2013 r. ulegną one obniżeniu i będą wynosiły odpowiednio 4.922.000 zł i 185.000 zł.

Jak ustalić, czy limit dla małego podatnika został przekroczony?

Jak wynika z powyższego, status małego podatnika zależy generalnie od wartości sprzedaży brutto. Wartość tę należy ustalić na podstawie sprzedaży z roku ubiegłego. Oznacza to, że ustalając, czy na początku 2013 r. podatnik będzie miał status małego podatnika, powinien uwzględnić sprzedaż z 2012 r. i porównać ją z limitem na 2013 r.

WAŻNE: W 2013 r. małym podatnikiem będzie ten, którego wartość sprzedaży brutto w 2012 r. nie przekroczyła 4.922.000 zł (a u wynagradzanych prowizyjnie - 185.000 zł).

Warto wskazać, że przepisy definiujące status małego podatnika odwołują się do "wartości sprzedaży". Przez sprzedaż - zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT - rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Do sprzedaży (a zatem także do limitu dla małego podatnika) nie wlicza się np. WNT czy importu usług. Wprawdzie od tych czynności generalnie podatnik (nabywca) rozlicza VAT, lecz czynności te nie są uznawana za "sprzedaż".

Kasowa metoda rozliczania VAT

Jak już wspomniano, mali podatnicy mogą stosować tzw. "kasową metodę" rozliczania VAT. Polega ona na tym, że wykazują oni obowiązek podatkowy w dniu uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Wynika to z art. 21 ust. 1 ustawy o VAT.

Powyższa zasada nie ma zastosowania m.in. do importu usług, dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca, WNT, WDT, itp. Dla tych czynności obowiązek podatkowy powstaje według zasad dla nich odpowiednich (np. dla importu usług - obowiązek podatkowy powstaje zazwyczaj w dniu wykonania usługi).

Obecnie zatem, mimo braku zapłaty, mały podatnik rozliczający VAT metodą kasową i tak musi wykazać VAT należny (90. dnia od wydania towaru/wykonania usługi). To jednak od 1 stycznia 2013 r. ma się zmienić, ale tylko w zakresie sprzedaży dla czynnych podatników VAT. Jak bowiem zakłada projekt ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (druk poselski 833 i 862), przy sprzedaży dla czynnych podatników VAT przez podatnika stosującego kasową metodę rozliczania VAT, obowiązek podatkowy ma być związany wyłącznie z otrzymaniem całości lub części zapłaty.

Z kolei przy sprzedaży dla innych podmiotów obowiązek podatkowy ma powstawać pomimo braku zapłaty, lecz znacznie później, niż obecnie (nie 90., lecz 180. dnia od dnia wydania towaru/wykonania usługi).

Metoda kasowa rozliczania VAT nie ma mieć zastosowania - tak jak obecnie - do:

1) dostawy towarów za pośrednictwem automatów,

2) świadczenia usług telekomunikacyjnych za pomocą żetonów, kart telefonicznych i innych jednostek uprawniających do korzystania z tych usług w systemie przedpłaconym,

3) otrzymania dotacji, subwencji oraz innych dopłat o podobnym charakterze,

4) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz przemieszczeń towarów do magazynów konsygnacyjnych.

Zaznaczamy, że na dzień oddania tego Biuletynu Informacyjnego do druku nie wiadomo jednak, czy zmiana ta w proponowanym brzmieniu wejdzie w życie.

Z kolei podatnicy stosujący omawianą metodę rozliczania VAT, podatek naliczony odliczają w rozliczeniu za kwartał, w którym (art. 86 ust. 16 ustawy o VAT):

a) uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury,

b) dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji celnych

- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

Uwaga! Podatnicy stosujący kasową metodę rozliczania VAT z niektórych faktur odliczają podatek na takich samych zasadach, jak inni podatnicy. Przykładowo - od zakupu mediów odliczają VAT w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności (jeżeli faktura zawiera informacje, jakiego okresu dotyczy).

Podobne regulacje w zakresie odliczania VAT przez podatników stosujących metodę kasową mają obowiązywać również w 2013 r., z tym że ma być możliwość odliczenia podatku z faktury w części zapłaconej (w tej części). Obecnie takiej możliwości nie ma.

Zaznaczamy, że wprawdzie również nowelizacja ustawy o VAT zakłada pewną modyfikację przepisu określającego termin odliczania VAT przez małych podatników (druk poselski 805 i 863), lecz zgodnie z ostatnią propozycją, zmiany te mają wejść w życie dopiero od stycznia 2014 r. W tym artykule je zatem pomijamy.

WAŻNE: Przy kasowej metodzie rozliczania VAT podatnicy obowiązkowo rozliczają VAT kwartalnie. Deklaracje VAT (na druku VAT-7K) składają zatem w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. W tym samym terminie powinni również zapłacić VAT (jeżeli z deklaracji wynika nadwyżka VAT należnego nad naliczonym).

Wybór kasowej metody rozliczania VAT

Jeżeli podatnik ma status małego podatnika, lecz do tej pory rozliczał VAT według zasad ogólnych, a chce rozliczać VAT według metody kasowej, powinien o tym zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który podatnik będzie stosował tę metodę. Zawiadomienia tego należy dokonać na druku VAT-R.

Jeżeli zatem przykładowo podatnik zamierza rozliczać VAT kasowo od 1 stycznia 2013 r., powinien o tym zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego do 31 grudnia 2012 r. Druk będzie należało wypełnić następująco:

Rezygnacja lub utrata prawa do rozliczania VAT według metody kasowej

Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał VAT tą metodą. O rezygnacji powinien zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę. W tym celu powinien złożyć druk aktualizacyjny VAT-R.

Natomiast utrata prawa do rozliczania VAT według metody kasowej ma miejsce w przypadku, gdy podatnik traci status małego podatnika, czyli gdy wartość sprzedaży przekroczy ustawowy limit. W takim przypadku podatnik stosuje kasową metodę jeszcze do końca kwartału, w którym ww. limit został przekroczony. Od miesiąca następnego po tym kwartale musi rozliczać VAT według zasad ogólnych.

Również w przypadku utraty prawa do rozliczania VAT według metody kasowej trzeba złożyć druk aktualizacyjny VAT-R, w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych objętych tym zgłoszeniem (art. 96 ust. 12 ustawy o VAT).

Istotne jest jednak, że przy rezygnacji z kasowej metody rozliczania VAT (lub utraty do niej prawa) dla czynności wykonanych w okresie stosowania metody kasowej, dla których obowiązek podatkowy jeszcze nie powstał (bo nie otrzymano zapłaty i nie upłynęło 90. od dnia wydania towaru lub wykonania usługi), obowiązek podatkowy powstanie na zasadach dotychczasowych (czyli według metody kasowej).

Na dotychczasowych zasadach (czyli według metody kasowej) podatnik, o którym mowa w przykładzie, będzie odliczał VAT naliczony z faktur otrzymanych w okresie stosowania metody kasowej (jeżeli nie odliczył VAT z tych faktur do końca 2012 r.).

Po utracie prawa do kasowej metody rozliczania VAT podatnicy - co do zasady - składają miesięczne deklaracje VAT (na druku VAT-7). Mogą jednak nadal składać deklaracje kwartalne (z tym że na innym druku, niż dotychczas - właściwy będzie tu druk VAT-7D). O kwartalnym rozliczeniu trzeba zawiadomić pisemnie naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który po raz pierwszy będzie złożona "nowa" deklaracja.

Przypominamy, że składanie kwartalnych deklaracji przez podatników innych, niż mali, zobowiązuje do wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek, według zasad określonych w art. 103 ust. 2a-2g ustawy o VAT.

Faktury wystawiane przez podatników stosujących kasową metodę rozliczania VAT

Obecnie podatnicy stosujący kasową metodę rozliczania VAT wystawiają faktury VAT oznaczone jako "FAKTURA VAT-MP". Od przyszłego roku oznaczenia VAT-MP ma już nie być. W zamian za to faktury wystawianie przez ww. podmioty będą musiały zawierać oznaczenie "metoda kasowa" (patrz - projekt rozporządzenia Ministra Finansów z 10 października 2012 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie m.in. wystawiania faktur).