Terminy zwrotu bezpośredniego

Zasadniczy termin zwrotu wynikający z ustawy o VAT, to 60 dni od dnia złożenia rozliczenia. Nie jest przy tym istotne, jakiego rodzaju zakupów dokonuje podatnik, czy też jaką stawką opodatkowuje wykonywane przez siebie czynności. Termin ten dotyczy również tych podatników, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi poza terytorium kraju i nie dokonują sprzedaży opodatkowanej. W tym jednak przypadku, warunkiem otrzymania zwrotu w terminie 60 dni jest złożenie umotywowanego wniosku.

W niektórych przypadkach ustawodawca umożliwił podatnikom otrzymanie zwrotu w terminie krótszym - w ciągu 25 dni od dnia złożenia rozliczenia. Zwrot w ciągu 25 dni od dnia złożenia deklaracji - na podstawie art. 87 ust. 6 ustawy o VAT - możliwy jest pod warunkiem, że kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikają z:

1) faktur dokumentujących należności, które zostały w całości zapłacone, z uwzględnieniem art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.),

2) dokumentów celnych, deklaracji importowej oraz decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34, i zostały przez podatnika zapłacone,

3) importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla których podatnikiem jest ich usługobiorca, lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji.

Podatnik może zatem ubiegać się o zwrot podatku w terminie przyspieszonym (25 dni od dnia złożenia deklaracji), jeżeli dokonał zapłaty należności z wszystkich faktur wykazanych w deklaracji oraz zapłacił podatki wynikające z ujętych w niej dokumentów celnych. Zwrot w terminie 25 dni jest dokonywany wyłącznie na wniosek podatnika.

Warto pamiętać, że przepis art. 86 ustawy o VAT pozwala podatnikom VAT odliczyć podatek naliczony od zakupu towarów i usług w jednym z trzech okresów rozliczeniowych. Jeżeli więc kilka faktur nie zostało jeszcze opłaconych, to warto uwzględnić je w rozliczeniu za okres następny po to, aby móc w tym okresie rozliczeniowym skorzystać z możliwości otrzymania zwrotu w terminie przyspieszonym. Co prawda zmniejszy się wówczas nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, ale może się to opłacać właśnie ze względu na skrócenie terminu zwrotu.

Fakt, że podatnik w danym okresie rozliczeniowym nie wykonał czynności opodatkowanych podatkiem VAT nie pozbawia go prawa do otrzymania zwrotu bezpośredniego. W przypadku braku jakiejkolwiek sprzedaży w danym okresie, podatnik ma zatem prawo do żądania zwrotu bezpośredniego podatku naliczonego wykazanego w deklaracji, jednak zwrot ten otrzymać może - w myśl art. 87 ust. 5a ustawy o VAT - w ciągu 180 dni, licząc od dnia złożenia deklaracji.

Istnieje możliwość otrzymania zwrotu w krótszym terminie - 60 dni od dnia złożenia deklaracji, o ile podatnik złoży w urzędzie skarbowym stosowny wniosek. Musi jednak wówczas złożyć zabezpieczenie majątkowe w wysokości odpowiadającej kwocie wnioskowanego zwrotu podatku.

Zabezpieczenie majątkowe, o którym mowa, może być złożone w formie:

1) gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej;

2) poręczenia banku;

3) weksla z poręczeniem wekslowym banku;

4) czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku;

5) papierów wartościowych na okaziciela o określonym terminie wykupu wyemitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, bankowych papierów wartościowych i listów zastawnych o określonym terminie wykupu, wyemitowanych we własnym imieniu i na własny rachunek przez podmiot mogący być gwarantem lub poręczycielem zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej.

Jeżeli wniosek wraz z zabezpieczeniem zostanie złożony na 13 dni przed upływem terminu zwrotu, lub później - zwrotu dokonuje się w terminie 14 dni od dnia złożenia tego zabezpieczenia.

Podatnik, który w deklaracji VAT wykazał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do zwrotu bezpośredniego może skorygować tę deklarację, nawet wówczas, gdy nie otrzymał jeszcze żądanego zwrotu. Pamiętać przy tym należy, że w takim przypadku termin zwrotu liczony będzie od nowa, czyli od dnia złożenia korekty deklaracji.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że gdyby w przypadku opisanym w przykładzie podatnik wstrzymał się ze złożeniem deklaracji korygującej do dnia otrzymania zwrotu wynikającego z deklaracji pierwotnej, wówczas późniejsze złożenie deklaracji korygującej miałoby wpływ jedynie na zwrot różnicy kwot, natomiast kwotę zwrotu wykazaną w pierwotnej deklaracji podatnik otrzymałby na swój rachunek bankowy już wcześniej (w ciągu 60 dni od dnia złożenia pierwotnej deklaracji).

Termin, w jakim podatnik ma obowiązek złożenia deklaracji został określony ściśle w ustawie. Z przepisu art. 99 ust. 1 ustawy o VAT wynika wprost, że podatnicy obowiązani są składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu (jeżeli rozliczają VAT miesięcznie), a za okresy kwartalne do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kwartale (jeżeli rozliczają VAT kwartalnie).

Określony w ustawie termin złożenia deklaracji VAT, jest terminem materialnym. Nie jest zatem możliwe jego przywrócenie.

Jeżeli jednak podatnik nie zachował terminu do złożenia deklaracji może ją złożyć w każdym momencie, a organ podatkowy nie może odmówić przyjęcia takiej deklaracji. Jest ona bowiem tak samo ważna jak deklaracja złożona terminowo.

Zatem jeśli podatnik złoży deklarację po terminie i wykaże w tej deklaracji kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu bezpośredniego, zwrot taki otrzyma w określonym terminie (podstawowym, wydłużonym bądź przyspieszonym). Termin ten liczony będzie od dnia złożenia deklaracji.

W przypadku opóźnienia w złożeniu deklaracji podatnik musi jednak liczyć się z konsekwencjami karnoskarbowymi. Podstawę do ich wyciągnięcia stanowi art. 56 § 4 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186). Z przepisu tego wynika, że podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie deklaracji, popełnia wykroczenie skarbowe. O winie decyduje sam fakt dopuszczenia do opóźnienia, a nie okres zwłoki. Ukaranym można więc być za złożenie deklaracji chociażby jeden dzień po terminie.

Z reguły przypadki niezłożenia deklaracji w terminie, rozpatrywane są w postępowaniu mandatowym i kończą się wystawieniem podatnikowi mandatu karnego przez uprawnionego pracownika urzędu skarbowego.

Podatnik może ubiegać się o zwrot podatku w terminie przyspieszonym (25 dni od dnia złożenia deklaracji), jeżeli dokonał zapłaty należności z wszystkich faktur wykazanych w deklaracji oraz zapłacił podatki wynikające z ujętych w niej dokumentów celnych. Zwrot w terminie 25 dni jest dokonywany na wniosek podatnika.

W związku z takim brzmieniem przepisu mogą pojawić się wątpliwości, czy podatnik, który opłacił należności z części faktur zakupu, może w deklaracji kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym "podzielić" w ten sposób, że zażąda w części zwrotu w terminie podstawowym, natomiast w części (z zapłaconych faktur) - w terminie przyspieszonym.

Warto zwrócić uwagę, że konstrukcja przepisu art. 87 ust. 6 ustawy o VAT wskazuje, że nie ma możliwości "podziału" przez podatnika w jednej deklaracji kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym i wykazania części tej nadwyżki do zwrotu w terminie przyspieszonym - w odniesieniu do zapłaconych faktur i w pozostałej części - w terminie 60-dniowym.

Z ww. przepisu wynika bowiem, że w ciągu 25 dni urząd zwraca "różnicę podatku, o której mowa w ust. 2", czyli różnicę pomiędzy kwotą wykazanego podatku należnego a kwotą podatku naliczonego, które podatnik ujął w deklaracji. Jeżeli zwrot ma być dokonany w ciągu 25 dni, to kwoty podatku naliczonego wykazane w deklaracji podatkowej powinny być w całości zapłacone.

Przepisy ustawy o VAT nie pozwalają zatem na dzielenie kwoty podatku naliczonego z faktur zapłaconych i w tej części żądać zwrotu w terminie przyspieszonym. Stanowisko takie popierają także organy podatkowe (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 8 lutego 2012 r., nr IPTPP1/443-977/11-3/RG).

Organ podatkowy, który otrzymuje deklarację złożoną przez podatnika, musi mieć możliwość weryfikacji sporządzonych przez niego rozliczeń. Sprawdzanie zasadności zwrotu przez organ podatkowy przewiduje art. 87 ust. 2 ustawy o VAT. Odbywa się ono w tzw. postępowaniu wyjaśniającym, które następuje w ramach czynności sprawdzających (vide: art. 274b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).

W myśl art. 99 ust. 12 ustawy o VAT, zobowiązanie podatkowe, kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi je w innej wysokości.

Zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy o VAT, w razie wątpliwości co do zasadności zwrotu, w przypadku gdy zwrot ten wymaga dodatkowego sprawdzenia, organ podatkowy ma prawo przedłużyć termin zwrotu. Przedłużenie terminu zwrotu oparte jest na zasadzie uznania administracyjnego.

Należy mieć przy tym na względzie przepis art. 274b § 1 Ordynacji podatkowej, który umożliwia przedłużenie terminu zwrotu tylko w sytuacji gdy przeprowadzenie czynności sprawdzających wymaga takiego przedłużenia.

Organ podatkowy przedłuża termin zwrotu w formie postanowienia. Wydawane jest ono na podstawie art. 274b Ordynacji podatkowej i służy na nie zażalenie.

Nie można jednoznacznie określić, do jakiego czasu organ podatkowy może przedłużyć termin zwrotu podatku. Przepisy ustawy nie precyzują ram czasowych dla dokonywania czynności sprawdzających. Organy podatkowe muszą jednak przestrzegać zasady szybkości działania.

W przypadku gdy organ podatkowy przedłuży termin zwrotu, a podatnik wraz z wnioskiem złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe w kwocie wnioskowanego zwrotu, zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym będzie dokonany w terminie ustawowym - czyli w ciągu 60 dni od dnia złożenia rozliczenia (lub 25 dni - gdy mamy do czynienia z przyspieszonym terminem zwrotu). Jedynie w sytuacji, gdy złożenie wniosku wraz z zabezpieczeniem zostanie dokonane na 13 dni przed upływem terminu zwrotu lub później, zwrot ten zostanie dokonany w ciągu 14 dni od złożenia ww. zabezpieczenia.

Uwaga

Złożenie zabezpieczenia majątkowego w wysokości wnioskowanego zwrotu pozwoli na otrzymanie zwrotu w terminie ustawowym nawet wówczas, gdy organ podatkowy wyda postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu.

W sytuacji gdy przedłużono termin zwrotu a przeprowadzone postępowanie wykaże, że zwrot zadeklarowany przez podatnika był zasadny, organ podatkowy musi wypłacić podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia na raty.