Alimenty na niepełnosprawne dzieci mogą pozbawić prawa do ulgi rehabilitacyjnej

Przychód z tytułu alimentów powstaje w momencie ich otrzymania i co do zasady podlega opodatkowaniu według skali podatkowej. Obowiązek rozliczenia podatku powstaje dopiero w zeznaniu podatkowym.

Nie w każdym przypadku uzyskaniu przychodów z alimentów towarzyszy powstanie obowiązku zapłaty podatku. Przychody z tego tytułu objęte są bowiem zwolnieniem podatkowym. Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 updof, wolne od podatku dochodowego są alimenty:

a) na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

b) na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a), otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Zwróć uwagę!

W zależności od tego, kto jest uprawnionym do alimentów, przychód z tego tytułu jest wolny od podatku w pełnej wysokości lub do kwoty 700 zł miesięcznie.

Pojawia się pytanie, czy alimenty objęte zwolnieniem podatkowym powinny być uwzględniane przy ustalaniu kryterium dochodowego, którego spełnienie warunkuje korzystanie z innych preferencji podatkowych, w tym prawa do ulgi rehabilitacyjnej?

Na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 i ust. 7e updof, w zeznaniu podatkowym prawo do odliczenia poniesionych w roku podatkowym wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, mają podatnicy, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe. Warunkiem nabycia prawa do odliczenia jest spełnienie kryterium dochodowego przez osoby niepełnosprawne. Dochody uzyskane w danym roku podatkowym przez te osoby nie mogą przekraczać kwoty 9.120 zł.

Z wyroku NSA z 9 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 2258/11 (orzeczenie prawomocne) wynika, że alimenty zaliczają się do dochodu osoby niepełnosprawnej, od którego wysokości uzależnione jest stosowanie ulgi rehabilitacyjnej przez podatnika mającego na utrzymaniu taką osobę. Przywołane orzeczenie zapadło w sprawie dotyczącej interpretacji wydanej na wniosek podatniczki utrzymującej dorosłe niepełnosprawne dziecko, którego roczny dochód z tytułu wolnych od podatku alimentów oraz zasiłku pielęgnacyjnego przekroczył kwotę 9.120 zł. NSA podzielił stanowisko organu podatkowego wyrażone w skardze kasacyjnej wniesionej od wyroku sądu pierwszej instancji, że: "(…) ustawodawca określając (…) limit dochodu osoby niepełnosprawnej w wysokości 9.120,00 zł nie zdefiniował tego dochodu jako »dochodu podlegającego opodatkowaniu«, nie ograniczył sposobu opodatkowania tych dochodów oraz nie dokonał zastrzeżenia, z którego wynikałoby, że do dochodów, o których mowa w ww. przepisie (tj. art. 26 ust. 7e updof - przyp. red.) nie wlicza się dochodów wolnych od podatku dochodowego. Wobec tego do ustalenia wysokości dochodu, o którym mowa w art. 26 ust. 7e u.p.d.o.f. przyjmuje się wszystkie dochody osiągane przez osobę niepełnosprawną, istotne jest bowiem, jakim rzeczywistym dochodem dysponuje osoba niepełnosprawna".

Warto w tym miejscu przypomnieć, że zdaniem Ministra Finansów przy ustalaniu na potrzeby ulgi rehabilitacyjnej dochodów niepełnosprawnego małoletniego dziecka, nie należy brać pod uwagę dochodów z alimentów. Świadczeń tych nie należy utożsamiać z dochodem małoletniego, gdyż ze względu na brak lub ograniczone zdolności do czynności prawnych małoletniego dziecka, są one wypłacane na ręce przedstawiciela ustawowego dziecka. W konsekwencji, alimenty stanowią dochód osoby uprawnionej do ich odbioru (patrz interpretacja indywidualna Ministra Finansów z 16 marca 2010 r., nr DD3/033/13/MCA/10/PK-1481/2009).