Odliczenie w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków na przewodników

W katalogu ulg podatkowych realizowanych poprzez odliczenie od dochodu znajduje się tzw. ulga rehabilitacyjna. W ramach tej ulgi odliczyć można m.in. wydatki na opłacenie przewodników osób niewidomych oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu.

Zasady odliczania

Wydatki na opłacenie przewodnika podlegają odliczeniu, jeżeli osoba niepełnosprawna, która korzysta z usług przewodnika, jest osobą:

niewidomą zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa oraz
z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczoną do I grupy inwalidztwa.

Odliczenie z tego tytułu przysługuje wymienionym osobom niepełnosprawnym oraz podatnikom mającym na utrzymaniu te osoby, jeśli dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9.120 zł.

Przepisy ustawy o pdof choć mówią o możliwości odliczenia wydatków związanych z opłaceniem przewodnika, nie definiują pojęcia "przewodnik". Do kwestii tej ustosunkowało się Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 10805 z 2012 r. Wynika z niej, że z podatkowego punktu widzenia przewodnikiem osoby niewidomej może być każda osoba fizyczna bez względu na jej wiek oraz stopień pokrewieństwa z osobą niepełnosprawną. Nie ma zatem przeszkód do odliczenia od dochodu wydatków poniesionych na opłacenie przewodnika będącego krewnym osoby niepełnosprawnej. Jednocześnie resort finansów wyjaśnił, że:

przez opłacenie przewodnika należy rozumieć wydatki poniesione na jego wynagrodzenie; za wydatki te nie można uznać wydatków na opłacenie taksówki czy biletów komunikacji miejskiej dla przewodnika,
osoba korzystająca z odliczenia z tytułu wydatków na opłacenie przewodnika może równocześnie korzystać z odliczenia przysługującego w związku z utrzymaniem psa asystującego, jeżeli spełnia ustawowe warunki; są to bowiem dwa niezależne tytuły do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej, które się nie wykluczają.

Dokumentowanie prawa do ulgi

Odliczenie związane z opłaceniem przewodnika jest limitowane - nie może przekroczyć kwoty 2.280 zł. Przy czym, aby odliczyć tę kwotę, należy faktycznie ponieść wydatki w tej wysokości. Odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają bowiem "wydatki poniesione" (art. 26 ust. 1 pkt 6 i ust. 7a zdanie wstępne ustawy o pdof). Oznacza to, że nie można odliczyć kwoty 2.280 zł tylko z racji posiadania danego rodzaju niepełnosprawności. Konieczne jest również poniesienie wydatków związanych z korzystaniem z usług przewodnika.

Kwota 2.280 zł wyznacza jedynie granicę, powyżej której wydatki nie podlegają odliczeniu. Tak też uznał WSA w Warszawie w wyroku z dnia 17 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 1912/08 (orzeczenie prawomocne). W uzasadnieniu tego wyroku czytamy, że "Ulga rehabilitacyjna (…) nie jest związana z samym faktem posiadania orzeczenia o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, lecz z poniesieniem konkretnego wydatku. (…) owa limitowana ulga powoduje obniżenie podstawy do obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, a więc podatnik winien wykazać, że ją poniósł. Nie jest ona świadczeniem należnym podatnikowi z mocy prawa".

Choć podlegają odliczeniu wydatki faktycznie poniesione na opłacenie przewodników osób niepełnosprawnych (niewidomych i z niepełnosprawnością narządu ruchu, o których mowa na wstępie), to nie ma obowiązku ich dokumentowania, np. fakturą, rachunkiem. Tak wynika z art. 26 ust. 7c ustawy o pdof. Jednocześnie przepis ten stanowi, że na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika.

Z odpowiedzi na interpelacje poselskie nr 20811, 21611 i 21792 (wszystkie z 2013 r.) wynika, że celem wprowadzenia zapisu o konieczności przedstawienia dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do odliczenia było wyeliminowanie nieprawidłowości w korzystaniu z ulgi rehabilitacyjnej. W ten sposób ustawodawca chciał podkreślić, że brak ustawowego wymogu dokumentowania wysokości wydatków, które zostały ograniczone limitem kwotowym, nie oznacza, iż można pomniejszyć dochód do opodatkowania bez uprzedniego poniesienia tych wydatków.

Należy dodać, że w omawianych odpowiedziach na interpelacje poselskie resort finansów podkreśla, iż wynagrodzenie otrzymane przez osobę w związku z pełnieniem funkcji przewodnika stanowi dla niej przychód podlegający opodatkowaniu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)