Darowizna nieruchomości należącej do wspólnego majątku małżeńskiego a zwolnienie z podatku - interpretacja KIS

Otrzymanie w formie darowizny nieruchomości należącej do wspólnego majątku małżeńskiego siostry i szwagra, na podstawie umowy zawartej z siostrą, za zgodą szwagra, podlega zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn w całości.

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 lipca 2024 r., nr 0111-KDIB2-3.4015.123.2024.1.ASZ)

Stan faktyczny

Wnioskodawczyni miała otrzymać od siostry, w drodze umowy darowizny, m.in. dwie działki z rozpoczętymi budowami domów. Nieruchomości te wchodziły w skład wspólności majątkowej małżeńskiej siostry i jej męża. Mąż siostry miał wyrazić zgodę na dokonanie ww. darowizny.

Wnioskodawczyni zapytała organ podatkowy, czy dokonana na jej rzecz darowizna nieruchomości należących do wspólnego majątku małżeńskiego siostry i szwagra będzie w całości zwolniona z podatku od spadków i darowizn. Jej zdaniem, cała wartość dokonanej darowizny powinna podlegać zwolnieniu z ww. podatku, gdyż umowa darowizny będzie zawarta wyłącznie między siostrami, a szwagier jedynie wyrazi zgodę na dokonanie darowizny.

Stanowisko Dyrektora KIS

Dyrektor KIS uznał stanowisko Wnioskodawczyni za prawidłowe. Wskazał, iż podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem m.in. darowizny, polecenia darczyńcy (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn; Dz. U. z 2024 r. poz. 596).

W myśl art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Dyrektor KIS wyjaśnił, że darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Do zawarcia umowy darowizny, tak jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Na gruncie podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwolnione od podatku jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku (z pewnym zastrzeżeniem).

Obowiązek ww. zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty wolnej od podatku, określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy (obecnie 36.120 zł) lub
nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Stosownie do art. 158 K.c., umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 oraz § 2 i 4 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.

Odnosząc się do sytuacji Wnioskodawczyni organ podatkowy stwierdził:

"(...) w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka (drugiego małżonka, o której mowa w ww. przepisach K.r.o. - przyp. red.) będzie neutralna podatkowo; w żaden sposób nie powodując, iż mąż Pani siostry stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Panią a Pani siostrą. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.

Podsumowując, dokonanie darowizny działek (...) przez Pani siostrę na Pani rzecz z majątku wspólnego Pani siostry i jej męża, za zgodą męża, będzie w całości podlegało zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. (...)"