Cesja wierzytelności a PCC

Prowadzę działalność gospodarczą i jestem podatnikiem VAT. W 2016 r. nabyłem wierzytelność w drodze cesji, z tytułu niewypłaconego odszkodowania za szkodę komunikacyjną. Czy od umowy cesji powinienem zapłacić PCC? Jeżeli tak, to jak ustalić jego wysokość w sytuacji, gdy nie jest określona wysokość wierzytelności będącej przedmiotem cesji?

Chociaż umowa cesji nie jest wprost wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223), to odpowiedź na pytanie Czytelnika wymaga głębszej analizy. Katalog czynności opodatkowanych PCC określony w przywołanym przepisie ma charakter zamknięty. Oznacza to, że niewymienione w nim czynności nie podlegają opodatkowaniu PCC. Umowa cesji może bowiem przybierać różne formy, od których zależy opodatkowanie ich tym podatkiem. Jak wynika z art. 509 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.), regulującego podstawy umowy cesji, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Najczęściej umowa cesji przybiera formę umowy kupna wierzytelności co, jak wynika z pytania, miało także miejsce w sytuacji Czytelnika. Umowa sprzedaży na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o PCC podlega opodatkowaniu tym podatkiem, zatem umowa nabycia wierzytelności powodować będzie obowiązek podatkowy w zakresie PCC. Jednak w sytuacji, gdy Czytelnik nabył wierzytelność o nieustalonej wysokości, wynikającą z niewypłaconego odszkodowania ustalenie należnego podatku może powodować problemy praktyczne. Należy bowiem pamiętać, iż w przypadku PCC od umowy sprzedaży to na kupującym ciąży obowiązek podatkowy. Jest on zatem zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej PCC-3, obliczenia i zapłaty podatku w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego (najczęściej jest to moment zawarcia umowy). Stawka podatku została określona w art. 7 ustawy, a w przypadku sprzedaży wierzytelności wynosi ona 1% podstawy opodatkowania (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy).

Czynności opodatkowane lub zwolnione z VAT są, co do zasady, wyłączone z opodatkowania PCC.

Jak wynika z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy, podstawą opodatkowania PCC przy umowie sprzedaży jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów (art. 6 ust. 2).

W celu odpowiedzi na pytanie Czytelnika warto odwołać się do interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 9.01.2014 r., nr IPPB2/436-540/13-6/MZ. Uznał on za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym w przypadku przedsiębiorcy nabywającego od osób fizycznych wierzytelności wobec zakładu ubezpieczeń (gdy transakcja nie jest opodatkowana podatkiem VAT), podstawą opodatkowania jest wynegocjowana z cedentem cena sprzedaży wierzytelności. Organ wskazał, iż w pierwszej kolejności należy zbadać, czy do umowy nie znajdzie zastosowania wyłączenie z opodatkowania umów, które są opodatkowane lub zwolnione z podatku VAT, na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC. Jeżeli zatem Czytelnik nabył wierzytelność od osoby fizycznej i nie jest ona opodatkowana ani zwolniona z podatku VAT, to wystąpi obowiązek podatkowy w zakresie PCC. Stawka podatku wynosi 1%. Podstawą opodatkowania, jak wskazano w przywołanej interpretacji, będzie ustalona w umowie cena nabywanej wierzytelności.